Informacja o odmowie wszczęcia śledztwa w sprawie znieważenia Narodu lub Rzeczypospolitej Polskiej.
Data ostatniej aktualizacji: 2014-06-03
W dniu 8 października 2013 r. w Prokuraturze Rejonowej Warszawa-Mokotów wydano postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa w sprawie publicznego znieważenia w dniu 27 sierpnia 2013 r. Narodu lub Rzeczypospolitej Polskiej poprzez użycie w niemieckiej gazecie w artykule prasowym opisującym wizytę w Polsce 12 byłych więźniów niemieckich obozów sformułowań „polskie obozy koncentracyjne i polskie getta”, tj. o czyn z art. 133 kk. Zawiadomienie w tej sprawie złożyli przedstawiciele Związku Polaków w Niemczech.
W toku postępowania sprawdzającego uzyskano treść całości wskazanych przez zawiadamiających artykułów. Nadto ustalono, iż jeszcze w dniu publikacji ww. artykułu, po ukazaniu się krytycznej publikacji na jednym z polskich portali internetowych oraz po interwencji polskiego wicekonsula, redakcja niemieckiej gazety sprostowała ww. artykuł, przeprosiła i przyznała, iż powiązanie Polski z obozem koncentracyjnym jest historycznie i moralnie nie do zaakceptowania.
Podstawą wydanej decyzji o odmowie wszczęcia śledztwa było stwierdzenie, iż czyn będący przedmiotem postępowania nie zawiera znamion czynu zabronionego z art. 133 kk. Przestępstwo to polega na publicznym znieważeniu Naród lub Rzeczypospolitej Polskiej. Popełnić je można wyłącznie umyślnie z zamiarem bezpośrednim, tj. sprawca musi chcieć znieważyć Naród lub Rzeczypospolitą Polską, musi mieć jednocześnie świadomość znieważającego charakteru swojego zachowania. Przestępstwa tego nie można natomiast popełnić jedynie z zamiarem ewentualnym, tj. gdy sprawca jedynie przewiduje możliwość jego popełnienia i godzi się na to. Używanie tego rodzaju sformułowań w innym zamiarze niż znieważenia Narodu lub Rzeczypospolitej Polskiej, np. na skutek błędu, ignorancji, czy złej interpretacji wydarzeń historycznych, nie stanowi realizacji ustawowych znamion czynu zabronionego z art. 133 kk.
W niniejszej sprawie w uzasadnieniu decyzji o odmowie wszczęcia śledztwa prokurator wskazał, iż autor powyższego artykułu nie działał z wymaganym zamiarem znieważenia Narodu lub Rzeczypospolitej Polskiej. Wniosek ten wynika po pierwsze z treści całego artykułu, niemającego charakteru znieważającego. W artykule tym nie propagowano tezy, aby obozy koncentracyjne lub getta zakładane lub prowadzone były przez Polaków. Wyrażenia o „obozach polskich” użyte zostały w znaczeniu ich położenia geograficznego. Prokurator w uzasadnieniu zauważył, iż to również było historycznie niezasadne, gdyż były to ziemie okupowane przez III Rzeszę. Nie zmienia to jednakże celu i sensu użycia ww. zwrotów przez autora artykułu. Jak wyżej wskazano używanie tego rodzaju wyrażeń wyłącznie z uwagi na ignorancję wydarzeń historycznych lub faktów geograficznych nie oznacza działania w zamiarze bezpośrednim znieważenia.
Po drugie wniosek o braku zamiaru znieważenia wynika z reakcji gazety na interwencję strony polskiej. Redakcja od razu poprawiła artykuł, a za błąd przeprosiła.
Nadto w uzasadnieniu ww. decyzji wyraźnie podkreślono, iż odmowa wszczęcia śledztwa nie oznacza akceptacji używania wyrażeń o "polskich obozach koncentracyjnych". Są to sformułowania historycznie nieprawdziwe i niedopuszczalne.
Decyzja ta oznacza jedynie, iż w tym konkretnym przypadku autor artykułu prasowego nie użył tych zwrotów z zamiarem znieważenia Narodu lub Rzeczypospolitej Polskiej, wobec czego prawo karne nie znajduje w tej sprawie zastosowania.
prok. Przemysław Nowak
Rzecznik Prasowy
Prokuratury Okręgowej
w Warszawie