Komunikat o umorzeniu śledztwa w sprawie tzw. kilometrówek
Data ostatniej aktualizacji: 2015-04-29
W dniu 29 kwietnia 2015 r. prokurator Prokuratury Okręgowej w Warszawie umorzył śledztwo o sygn. VI Ds 354/14 w sprawie:
1. doprowadzenia Kancelarii Sejmu RP w okresie od dnia 19 października 2005 roku do dnia 16 grudnia 2014 roku w Warszawie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 1.705 047,26 zł, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez 25 posłów na Sejm RP poprzez wprowadzenie w błąd pracowników Kancelarii Sejmu, w związku z rozliczaniem w ramach ryczałtu otrzymanego na prowadzenie biura poselskiego kosztów przejazdu samochodem własnym lub innym z tytułu wykonywania mandatu poselskiego oraz poświadczenia w związku z tym nieprawdy, co do okoliczności mających znaczenie prawne związanych z wysokością poniesionych wydatków wskazanych w dokumentach w postaci corocznych sprawozdań z wydatkowania kwoty ryczałtu przeznaczonego na prowadzenie biura poselskiego, tj. o czyn z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 271 § 1 i 3 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,
2. doprowadzenia Kancelarii Sejmu w okresie od dnia 1 stycznia 2013 roku do dnia 31 grudnia 2013 roku Warszawie, do niekorzystnego rozporządzenie mieniem w kwocie 39.947,74 zł w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez ówczesnego Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, poprzez wprowadzenie w błąd pracowników Kancelarii Sejmu, w związku z rozliczaniem w ramach ryczałtu otrzymanego na prowadzenie biura poselskiego kosztów usług telekomunikacyjnych związanych z wykonywaniem mandatu poselskiego oraz poświadczenia w związku z tym nieprawdy, co do okoliczności mających znaczenie prawne związanych z wysokością poniesionych wydatków wskazanych w dokumentach w postaci corocznych sprawozdań z wydatkowania kwoty ryczałtu przeznaczonego na prowadzenie biura poselskiego, tj. o czyn z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 271 § 1 i 3 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,
3. przekroczenia uprawnień w okresie od dnia 29 października 2012 roku do dnia 23 lutego 2013 roku w Warszawie, w związku ze zorganizowaniem przyjęcia urodzinowego w Pałacyku w Helenowie należącym do Ministerstwa Obrony Narodowej przez funkcjonariusza publicznego - ówczesnego Ministra Spraw Zagranicznych, działającego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w kwocie 13.952,91 zł., na szkodę interesu publicznego Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Ministerstwa Obrony Narodowej, tj. o czyn z art. 231 § 1 i 2 kk.
Śledztwo zostało wszczęte w dniu 17 grudnia 2014 r. na podstawie zawiadomienia kilku osób prywatnych. Do postępowania dołączono również śledztwo Prokuratury Rejonowej Warszawa-Śródmieście w Warszawie, pierwotnie prowadzone za sygnaturą 1 Ds 191/14.
W toku śledztwa zgromadzono obszerną dokumentację oraz przesłuchano szereg świadków, w tym wszystkich 25 posłów w zakresie czynu z punktu 1. Tak zgromadzony materiał dowodowy pozwolił na poczynienie następujących ustaleń faktycznych i prawnych:
Punkt 1)
Przedmiotem postępowania było ustalenie czy wskazani w zawiadomieniach posłowie doprowadzili Kancelarię Sejmu do niekorzystnego rozporządzenia mieniem lub przedkładali poświadczające nieprawdę dokumenty w związku ze składaniem corocznych sprawdzań z wydatkowania kwot ryczałtu na prowadzenie biur poselskich.
Zakresem postępowania objęto rozliczenia 25 posłów wskazanych w zawiadomieniach, tj. Radosława Sikorskiego, Sławomira Neumana, Jolanty Szczypińskiej, Marka Kuchcińskiego, Wojciecha Jasińskiego, Krzysztofa Jurgiela, Karola Karskiego, Beaty Kempy, Bolesława Piechy, Sławomira Kłosowskiego, Krystyny Pawłowicz, Andrzeja Halickiego, Małgorzaty Niemczyk, Jacka Sasina, Eugeniusza Grzeszczyka, Kazimierza Plocke, Marzeny Wróbel, Marcina Mastalerka, Joanny Bobrowskiej, Krzysztofa Brejza, Jarosława Charlampowicza, Michała Szczerby, Pawła Suskiego, Wiesława Suchowiejko oraz Tadeusza Arkita.
W odniesieniu do Radosława Sikorskiego zakresem postępowania objęty został okres od 2007 roku do dnia 31 grudnia 2013 roku, natomiast w przypadku pozostałych posłów okres ich ostatniej kadencji, a okres wcześniejszy badany był jedynie wówczas, gdy pełnili jednocześnie funkcje ministerialne.
W toku postępowania z Kancelarii Sejmu uzyskano uwierzytelnione kopie sprawozdań z wydatkowania kwot ryczałtów przeznaczonych na prowadzenie biur poselskich wszystkich posłów objętych postępowaniem, nadto od Posłów uzyskano druki „przejazdy posła”, dane dotyczące marek i numerów rejestracyjnych użytkowanych samochodów oraz dane dotyczące towarzystw ubezpieczeniowych. Od niektórych posłów uzyskano również dane dotyczące stanu licznika oraz szczegóły dotyczące ich aktywności poselskiej w okręgu. Większość posłów nie potrafiła wskazać szczegółowego kalendarza aktywności związanej w wykonywaniem obowiązków poselskich.
W przypadku Radosława Sikorskiego, którego rozliczenia zapoczątkowały niniejsze postępowanie, ustalono, iż w różnych okresach w latach 2007-2014 był on właścicielem łącznie czterech samochodów, a nadto korzystał z dwóch innych pojazdów na podstawie umów użyczenia. Z towarzystwa ubezpieczeniowego uzyskano dane dotyczące przebiegów samochodów stanowiących jego własność.
Nadto z Biura Ochrony Rządu uzyskano szczegółową informację dotyczącą okresów, w których Radosław Sikorski zwracał się z prośbą o zrzeczenie się ochrony i nie korzystał z transportu BOR. Informacje te objęte są klauzulą „poufne”.
Przesłuchany w charakterze świadka Radosław Sikorski zeznał, iż w latach 2007-2013 wykorzystywał około 1/3 przysługującego posłowi limitu kilometrów. Do przejazdów wykorzystywał cztery własne podjazdy, nadto użyczał auta od dwóch wskazanych osób. Ryczałt wykorzystywał do podroży do okręgu wyborczego oddalonego od Warszawy o ok. 300 km oraz do spotkań z pracownikami biur w Bydgoszczy i Nakle nad Notecią. Starał się regularnie udawać do swojego okręgu wyborczego, średnio dwa razy w miesiącu. Był także zapraszany na uroczystości i spotkania do różnych miejscowości na terenie całego kraju.
Pozostali posłowie w swoich zeznaniach również potwierdzili, iż korzystali z kwoty ryczałtu na przejazdy samochodem prywatnym w latach objętych postępowaniem. Wskazywali także, iż z kwoty ryczałtu korzystali zgodnie z obowiązującymi przepisami, składali do Sejmu stosowne sprawozdania roczne, wypełniali również druki „przejazdy posła”. Każdy z posłów wskazywał, jakie pojazdy wykorzystywał do przejazdów związanych z wykonywania mandatu posła. Nadto posłowie szczegółowo wykazywali, jaki mieli tytuł prawny do korzystania z pojazdów. Każdy z posłów w toku złożonych zeznań przedstawił pola swoje aktywności poselskiej, rodzaje uroczystości, konferencji i spotkań, w których uczestniczył.
W zakresie wszystkich Posłów zwrócono się do towarzystw ubezpieczeniowych o podanie przebiegów pojazdów zadeklarowanych przy zawieraniu umów.
Analiza tak zgromadzonego materiału dowodowego wskazuje, iż brak jest podstaw do przyjęcia, iż posłowie dopuścili się przestępstwa oszustwa na szkodę Kancelarii Sejmu lub poświadczenia nieprawdy.
Zgodnie z art. 23 ust. 3 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora ryczałt na pokrycie kosztów związanych z funkcjonowaniem biur przysługuje posłowi i senatorowi na zasadach i w wysokości określonych wspólnie przez Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu. Przepisy upoważniają posłów do rozliczenia w ramach ww. ryczałtu kosztów przejazdów samochodem własnym lub innym związanych z wykonywaniem mandatu poselskiego. Przepisy przewidują limit 3500 kilometrów miesięcznie. Poseł może rozliczyć również koszty amortyzacji, ubezpieczenia, przeglądu czy serwisu pojazdów.
Wydatki ponoszone na przejazdy samochodem poseł powinien dokumentować przedkładając na każdy miesiąc druk „przejazdy posłów”, który obejmuje w szczególności rubrykę dotyczącą przejechanych kilometrów. Poseł nie musi w tym dokumencie podawać przejechanej trasy, celu podroży, ani wykazywać związku podróży z wykonywaniem mandatu. Przepisy regulujące kwestie korzystania z kwot ryczałtu na przejazdy samochodem prywatnym nie zawierają wymogu dokumentowania fakturami czy rachunkami liczby faktycznie przejechanych kilometrów. W tym zakresie przepisy zobowiązują posła jedynie do złożenia rocznego sprawozdania w Kancelarii Sejmu oraz wypełnienia w każdym miesiącu druku „przejazdy posła”.
Z powyższych regulacji prawnych wynika, iż podjęte w toku śledztwa czynności z założenia mogły zmierzać jedynie do ustalenia czy prowadzona przez posłów aktywność i wykonywane przez nich czynności w związku z wykonywaniem mandatu posła, uzasadniały skorzystanie z ryczałtu w zadeklarowanej kwocie. Ustalenie konkretnych przejazdów i ilości przejechanych kilometrów w poszczególnych podróżach jest niemożliwe, skoro poseł nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji w tym zakresie. Możliwe jest jedynie, na podstawie druków „przejazdy posła", ustalenie ilości kilometrów przejechanych w poszczególnych miesiącach.
Biorąc jednakże pod uwagę, iż większość posłów objętych postępowaniem to posłowie z okręgów wyborczych znacznie oddalonych od Warszawy, to dokonanie prostego zestawienia liczby kilometrów dzielących ww. okręgi od Warszawy, z liczbą dni, w których odbywały się posiedzenia Sejmu lub prace komisji, pozwala na przyjęcie, iż w ciągu każdego miesiąca mogli oni wykorzystać nawet górną kwotę limitu kilometrów.
Powyższy materiał dowodowy daje podstawy do przejęcia, iż wszyscy wskazani w zawiadomieniach posłowie mogli wykorzystać zadeklarowaną w dokumentach kwotę ryczałtu na przejazdy samochodem.
Nadto ustalono, iż obowiązujące przepisy zezwalają posłom na rozliczenie kosztów przejazdów samochodem innym niż własnym. Wymagane jest jedynie wskazanie tytułu prawnego, na podstawie którego pojazd był użytkowany. Wszyscy posłowie, którzy nie byli właścicielami samochodów, w toku postępowania przedstawili tego rodzaju tytuł prawny.
Ustalono również, iż poseł nie ma obowiązku osobistego kierowania pojazdem. Tak więc z prawa rozliczenia kosztów przejazdu skorzystać może także osoba nieposiadająca uprawnień do prowadzenia samochodów, korzystająca w tym zakresie z usług innej osoby.
Również posłowie pełniący jednocześnie funkcje ministrów czy sekretarzy stanu, którzy z tego tytułu korzystali z samochodu służbowego, mieli prawo rozliczenia kosztów przejazdów związanych z wykonywaniem mandatu poselskiego. W zakresie realizacji obowiązków poselskich nie powinni oni korzystać z samochodu służbowego. Posłowie, którzy znaleźli się w takiej sytuacji, zeznali iż starali się funkcje te rozdzielać. Wskazywali także na fakt, iż pełnienie funkcji ministerialnych nie zwalniało ich z pełnienia dyżurów poselskich czy uczestnictwa w spotkaniach z wyborcami. Zadania te, wobec codziennej pracy w ministerstwach, wykonywali głównie w weekendy lub dni wolne od pracy.
Powyższe ustalenia nie wskazują, aby posłowie objęci postępowaniem doprowadzili Kancelarię Sejmu do niekorzystnego rozporządzenia mieniem poprzez wprowadzenie w błąd pracowników ww. Kancelarii co do kosztów przejazdu samochodem lub aby przedkładali w powyższym zakresie dokumenty poświadczające nieprawdę.
Punkt 2)
Przedmiotem postępowania była również kwestia rozliczenia przez Sławomira Nowaka w ramach ryczałtu przeznaczonego na prowadzenie biura poselskiego za rok 2013 kwoty 39.947,74 zł tytułem kosztów usług telekomunikacyjnych.
W powyższym zakresie uzyskano z Kancelarii Sejmu uwierzytelnione kopie faktur za usługi telekomunikacyjne przedłożone przez Sławomira Nowaka przy rozliczaniu ryczałtu na prowadzenie biura poselskiego za rok 2013. Faktury te opiewają na kwotę 40.481,51 zł, a więc na kwotę wyższą niż wskazana przez Sławomira Nowaka w sprawozdaniu za rok 2013. Były to faktury wystawione zarówno imiennie na posła Sławomira Nowaka, jak i na biuro poselskie.
Zgodnie z zarządzeniem nr 8 Marszalka Sejmu z dnia 25 września 2001 roku w sprawie warunków- organizacyjno technicznych tworzenia, funkcjonowania i znoszenia biur poselskich poseł ma dowolność w przeznaczaniu określonych kwot na poszczególne pozycje w ramach ryczałtu przyznanego na prowadzenie biura poselskiego. Wydatki te musi dokumentować fakturami lub rachunkami, nie jest związany żadnymi uregulowaniami co do limitów na poszczególne wydatki.
Wobec faktu, iż Sławomir Nowak w sposób prawidłowy udokumentował fakt poniesienia wydatków na usługi telekomunikacyjne, brak jest podstaw do zakwestionowania wysokości rozliczonej kwoty.
Punkt 3)
W toku postępowania badany był także wątek ewentualnego przekroczenia uprawnień przez Radosława Sikorskiego w związku z zorganizowaniem w dniu 23 lutego 2013 roku urodzin w pałacyku Ministerstwa Obrony Narodowej w Helenowie.
W toku postępowania uzyskano materiał dowodowy dotyczący organizacji tej uroczystości, w tym m.in. fakturę VAT z dnia 28 lutego 2013 roku. Faktura opiewała na kwotę 13.952,91 zł, a jako nabywcę wskazano Radosława Sikorskiego. Zapłata za fakturę nastąpiła w dniu 7 marca 2013 roku z prywatnego konta Radosława Sikorskiego. W fakturze ujęto koszty wyżywienia, napojów, dekoracji stołów, zakwaterowania. Ośrodek nie sprzedawał, nie użyczał i nie podawał w ramach świadczonych usług jakichkolwiek napojów alkoholowych.
Zgodę na zorganizowanie powyższej imprezy wydał, zgodnie z paragrafem 6 ustęp 4 obowiązującego w 2013 roku Statutu Ośrodka Reprezentacyjnego MON, Dyrektor Sekretariatu Ministra Obrony Narodowej.
Nadto ustalono, iż przedmiotowe przyjęcie urodzinowe miało charakter czysto prywatny. Ministerstwo Spraw Zagranicznych w żadnym zakresie nie organizowało powyższej imprezy i nie poniosło związanych z tym kosztów. Całość kosztów została pokryta z prywatnych środków Radosława Sikorskiego.
Z powyższych ustaleń wynika, iż Radosław Sikorski w związku z organizacją powyższego przyjęcia urodzinowego nie przekroczył przysługujących mu uprawnień i nie działał na szkodę interesu publicznego.
W zakresie wszystkich trzech punktów prokurator umorzył postępowanie wobec stwierdzenia braku znamion czynu zabronionego, tj. na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 kpk.
prok. Przemysław Nowak
Rzecznik Prasowy
Prokuratury Okręgowej
w Warszawie