Informacja o umorzeniu śledztwa w sprawie opóźnienia w opublikowaniu ustawy zmieniającej ustawy podatkowe
W dniu 20 lutego 2015 r. w Prokuraturze Okręgowej w Warszawie wydane zostało postanowienie o umorzeniu śledztwa o sygn. VI Ds. 308/14 w sprawie mającego miejsce w Warszawie w okresie od 17 do 30 września 2014 r. niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariuszy publicznych - pracowników Ministerstwa Finansów i Rządowego Centrum Legislacji - polegającego na braku właściwego nadzoru nad przebiegiem procesu legislacyjnego oraz nieprawidłowym określeniu właściwego terminu opublikowania aktu prawnego, skutkującego nieopublikowaniem do końca września 2014 r. w Dzienniku Ustaw RP tekstu ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw, dokonującej zmian m.in. w zakresie dotyczącym opodatkowania zagranicznych spółek kontrolowanych (CFC), a w konsekwencji przesunięciem wejścia w życie wspomnianej ustawy w zakresie dotyczącym CFC z 1 stycznia 2015 r. na datę późniejszą, czym działali na szkodę interesu publicznego, tj. czynu z art. 231 § 1 kk.
Śledztwo w powyższej sprawie wszczęte zostało w dniu 6 października 2014 r. W toku postępowania uzyskano i przeanalizowano obszerną dokumentację, w tym w zakresie przebiegu procesu legislacyjnego, dokumentację z Ministerstwa Finansów i Rządowego Centrum Legislacji, sprawozdania z kontroli przeprowadzonej w RCL przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów oraz przez Najwyższą Izbę Kontroli. W charakterze świadków przesłuchano łącznie kilkanaście osób, przede wszystkim z Ministerstwa Finansów i Rządowego Centrum Legislacji.
Na podstawie tak uzyskanego materiału dowodowego ustalono, iż założeniem projektu przedmiotowej ustawy było to, aby zawarte w niej przepisy dotyczące opodatkowania zagranicznych spółek kontrolowanych weszły w życie nie później niż całość przepisów tej ustawy, tj. nie później niż w dniu 1 stycznia 2015 r. Ze względu na fakt, że ustawa ta ogłoszona została w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 3 października 2014 r. przepisy dotyczące zagranicznych spółek kontrolowanych, wbrew intencji projektodawcy, weszłyby w życie terminie późniejszym, tj. w dniu 1 lutego 2015 r. Po uchwaleniu ustawy z dnia 21 października 2014 r. zmieniającej ww. ustawę z dnia 29 sierpnia 2014 r. przepisy dotyczące zagranicznych spółkach kontrolowanych weszły w życie w dniu 1 stycznia 2015 r., a więc zgodnie z początkowymi założeniami.
Jak wynika z poczynionych w toku śledztwa ustaleń, w zakresie dotyczącym projektów ustaw pracownicy Ministerstwa Finansów nie mieli prawnego obowiązku monitorowania procesu legislacyjnego, po przekazaniu projektu ustawy pod obrady Sejmu. Obowiązek taki nie został na nich nałożony także w zakresie informowania RCL o pożądanym terminie publikacji ustawy, przy uwzględnieniu zapisów dotyczących vacatio legis wskazanych w projekcie ustawy. Wobec powyższego funkcjonariusze z Ministerstwa Finansów nie dopuścili się niedopełnienia obowiązków, a tym samym ich zachowanie nie zrealizowało ustawowych znamion czynu zabronionego z art. 231 § 1 kk.
Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika natomiast, iż to na Rządowym Centrum Legislacji ciążył obowiązek wskazania właściwego terminu ogłoszenia ustawy. W zakresie dotyczącym oceny działań pracowników Rządowego Centrum Legislacji ustalono, iż przedmiotowa ustawa nie została opublikowana niezwłocznie. Brak wspomnianej cechy niezwłoczności w tym wypadku nie wynikał jednakże z niewłaściwego tempa realizacji przez RCL przypisanych mu zadań, lecz był konsekwencją niewłaściwego zidentyfikowania pożądanej daty opublikowania ustawy. W przypadku właściwej identyfikacji w tym zakresie, ustawa potraktowana zostałaby jako akt pilny i opublikowana mogłaby zostać w ciągu 2-3 dni od daty jej wpływu do RCL, tj. ok. 20 września 2014 r. Mimo stwierdzonych nieprawidłowości w powyższym zakresie, stwierdzić należy, iż poczynione w sprawie ustalenia nie dają podstaw do przyjęcia, aby zamiarem funkcjonariuszy publicznych – pracowników RCL - było umyślne działanie na szkodę interesu publicznego.
Przestępstwo z art. 231 § 1 kk polega na działaniu na szkodę interesu publicznego lub prywatnego poprzez przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków. Tak więc samo przekroczenie przez funkcjonariusza publicznego swoich uprawnień lub niedopełnienie ciążących na nim obowiązków służbowych nie stanowi przestępstwa stypizowanego w art. 231 § 1 k.k., gdyż dla jego bytu konieczne jest także działanie na szkodę interesu publicznego lub prywatnego. Przestępstwo to musi być popełnione umyślnie, co oznacza, że funkcjonariusz publiczny musi obejmować swoim zamiarem (bezpośrednim lub ewentualnym) zarówno przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków (w wyniku działania lub zaniechania), jak i "działanie" na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, charakteryzujące to przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków. W niniejszej sprawie nie stwierdzono, aby zachowanie funkcjonariuszy publicznych z Rządowego Centrum Legislacji stanowiło umyślne działanie na szkodę interesu publicznego lub prywatnego.
Artykuł 231 § 3 kk przewiduje również odpowiedzialność karną za nieumyślne popełnienie omawianego typu przestępstwa, jednakże w takim wypadku warunkiem odpowiedzialności karnej jest spowodowanie istotnej szkody. Jak ustalono w niniejszej sprawie żadna szkoda ostatecznie nie została spowodowana.
Wobec powyższego wskazane powyżej uchybienia funkcjonariuszy z RCL powinny być uznane nie jako zachowania realizujące znamiona przestępstwa, lecz jako przewinienia sankcjonowane na drodze odpowiedzialności służbowej lub dyscyplinarnej.
prok. Przemysław Nowak
Rzecznik Prasowy
Prokuratury Okręgowej
w Warszawie